Spinnenweb

Elke wiskundige heeft het wel eens meegemaakt: je hebt een bewijs gelezen en begrepen maar je begrijpt nog steeds niet waaróm de stelling geldt. Alle stappen van een bewijs doorgronden is jammer genoeg niet voldoende om de stelling zelf te doorgronden. Dat laatste vergt inzicht in de achterliggende samenhang van eigenschappen. Gelukkig zijn er ook

Onlangs viel mijn oog in één week tijd op wel drie opvallende fouten in de krant en reclamefolders. Ik bundel ze in deze bijdrage. Ik denk dat het erg zinvol is om leerlingen attent te blijven maken op dergelijke onnauw­keurig­heden! [les] Vierkantemeterbakken Bekijk onderstaande reclame voor een groenten- en kruidenbak. Moet een vierkante meterbak altijd vierkant zijn? Bereken de oppervlakte van deze bak. [latex]0,562m^2[/latex] Hoe breed zou de bak moeten zijn als hij 114 cm lang is en echt een vierkantemeterbak zou zijn? [latex]87,72 cm[/latex] Hoe lang zou de bak moeten zijn als hij 49,3 cm breed is en echt…

Deze wiskundige begrippen klinken zonder meer oubollig. Zelfs al heb je er al van gehoord, je moet diep nadenken om het onderscheid tussen beide begrippen te vatten. De omwindende onderneemt de actie, de omwondene ondergaat de actie net zoals bij de overwinnende en de overwonnene. [caption id="attachment_8669" align="alignright" width="303"] Figuur 1 Omwindende en omwondene[/caption] De actie waar het hier om gaat is het inwikkelen met een draad. Stel dat er een oneindig lange draad gewikkeld is rond de kromme [latex]k[/latex] van figuur 1, dan is [latex]k[/latex] de omwondene. Als je het draadje ergens doorknipt (bijvoorbeeld in de top) en je…

1. De gulden snede De meesten onder ons kennen wel de volgende definitie voor de gulden snede. De gulden snede is de verdeling van een lijnstuk in twee delen waarbij het grootste van de twee delen zich tot het kleinste verhoudt zoals het gehele lijnstuk zich verhoudt tot het grootste. In formulevorm: [latex]\frac{a}{b} = \frac{a+b}{a}[/latex] [caption id="attachment_7875" align="aligncenter" width="448"] Figuur 1 De verdeling van een lijnstuk volgens de gulden snede[/caption]   Deze definitie werd al in de derde eeuw v.C. ingevoerd door Euclides in zijn bekende werk, de Elementen. Euclides gebruikte daarbij niet de benaming gulden snede, maar wel had…

Om congruentie van driehoeken te hebben zijn drie voorwaarden vaak voldoende, bijvoorbeeld in het geval ZZZ of ZHZ of HZH (maar niet in het geval HHH). Twee driehoeken die onderling vijf hoeken of zijden gelijk hebben, kunnen per uitzondering gelijkvormig zijn zonder con­gruent te zijn. Dit is het geval bij de zogenaamde 5-con driehoeken. Ze hebben onderling drie hoeken en twee zijden gelijk. Hierover gaat deze korte bijdrage, die leerkrachten uit een vierde jaar aso en tso zou kunnen inspireren tot een interessante onderzoeksvraag. Bekijk even de onderstaande driehoeken: de eerste heeft zijden 8, 12 en 18 en de tweede…

Soms lossen mensen raadsels op voor hun plezier, om de geest scherp te houden of gewoon om de tijd te doden. Elke krant heeft wel een rubriek met kruiswoordraadsels, sudoku’s of andere breinbrekers. Ook kun je allerhande puzzelboekjes kopen bij de betere dagblad­handel. Bij toeval vond de auteur zo'n raadselboekje in een supermarché te Reims (Frankrijk), waarvan de omslag hieronder is afgebeeld. Het boekje in zakformaat bevat 66 bekende en minder bekende raadsels. De variatie in taal en moeilijkheidsgraad geeft een spectrum aan raadsels die geschikt zijn voor het middelbaar onderwijs. [caption id="attachment_7929" align="aligncenter" width="231"] Figuur 1 Pas de panique,…

Vele Vlaamse scholen maken op de -dag tijd voor een wiskundige activiteit waarin ze meerdere klassen en meerdere vakken betrekken. De viering van het getal  op 14 maart komt overgewaaid uit Amerika. De Amerikaanse schrijfwijze van de datum met de maand voor de dag (3/14) doet denken aan de decimale benadering (3,14) van , nauwkeurig

De meetkundige begrippen ‘onmeetbaar’ en ‘onderling onmeetbaar’ verhouden zich tot elkaar als de meer bekende rekenkundige begrippen ‘ondeelbaar’ en ‘onderling ondeelbaar’. Twee getallen die ‘onderling ondeelbaar’ zijn hoeven niet ‘ondeelbaar’ (of priem) te zijn. Ze mogen alleen geen gemeenschappelijke deler hebben buiten 1. Zo zijn de getallen 33 en 35 onderling ondeelbaar. Maar individueel zijn ze wel deelbaar: 35 door 5 en 7 en 33 door 3 en 11. Op een gelijkaardige manier kijken we naar ‘onderling onmeetbare’ lijnstukken. Individueel zijn ze wel meetbaar met een eindig latje. Maar ze zijn niet meetbaar met hetzelfde latje. Zijn dan niet alle…

In de supermarkt die ik wekelijks frequenteer, maakt men de laatste tijd reclame voor ‘vergeten groenten’, groenten die mijn grootvader met noeste arbeid uit de grond haalde, groenten die mijn grootmoeder kundig gaarde volgens een klassiek recept uit het kookboek van de KVLV. De minst vergeten van al deze vergeten groenten zijn de pastinaak, de koolrabi en de snijbiet (of warmoes). Ik koop ze geregeld, niet alleen uit nostalgie maar ook een beetje uit angst dat ze verloren zullen gaan. Gewist uit het collectieve geheugen. Niet meer proefbaar voor mijn kinderen en mogelijke kleinkinderen. Ook in de wiskunde bekruipt me…

Dit artikel bevat materiaal voor een lessenreeks waarin leerlingen van de laatste jaren van het secundair onderwijs kennis maken met een stukje historische wiskunde. De lessenreeks kadert in een 'humanistische' visie op wiskunde, als mensenwerk in de loop van de geschiedenis. We brengen de leerlingen rechtstreeks in contact met een originele tekst van de Italiaans-Franse wiskundige Joseph-Louis Lagrange: "Additions au Mémoire sur la résolution des équations numériques". Door de confrontatie met deze historische tekst leren de leerlingen technieken die in de traditionele curricula zelden voorkomen. Bovendien scherpen ze hun wiskundige competenties aan door over alle tussenstappen na te denken.