Eerste hulp bij nepnieuws met misleidende grafieken

Winnifred Wijnker en Sanne Willems

Pythagoras 62-6, pp 14-18

http://www.pyth.eu/eerste-hulp-bij-nepnieuws-met-misleidende-grafieken

Grafieken worden in de media vaak gebruikt om de boodschap uit een artikel kracht bij te zetten. Niet zelden worden deze grafieken wat `opgeleukt’ om het geheel aantrekkelijker te maken voor de lezer. Helaas gaat deze ingreep vaak gepaard met het overaccentueren van bepaalde gegevens. De grafiek geeft dan geen eerlijke voorstelling meer van de werkelijkheid. In dit korte artikeltje in Pythagoras worden enkele van deze ‘trucs’ toegelicht. Op zich staan er geen grote nieuwigheden in dit artikeltje, maar het is wel handig om alles bij elkaar te hebben. Ook wordt het effect van elke truc goed uitgelegd en geïllustreerd aan de hand van een voorbeeld. Om jezelf tegen misleidende grafieken te wapenen, geven de auteurs een checklist mee. Een handige tool bij de lessen statistiek!

De auteurs onderhouden ook een website  http://www.nieuwscheckers.nl waar ze in de rubriek de `Grafiekpolitie’ geregeld een grafiek onder de loep nemen. Ze bespreken waar het misgaat en waarom dat misleidend is. Ze geven daarbij heel wat extra informatie bij het onderzoek. Als kers op de taart geven ze een `verbeterde’ grafiek. Een voorbeeld van zo een herwerking vind je hieronder. Met de Grafiekpolitie kun je geregeld nieuwe voorbeelden van misleiding gebruiken in je lessen statistiek en kun je werken met up-to-date materiaal.

Vergelijking van de gemiddelde lengte van mannen uit verschillende landen. In de misleidende grafiek links leek het dat mannen in Indonesië zo klein zijn dat ze maar tot aan de knieën van de Nederlanders komen! Rechts zie je de gecorrigeerde grafiek.